Film: Hidden Figures (2016)
Regie: Theodore Melfi
Bekeken bij Radboud Reflects Filmgesprek in Lux Nijmegen
Waardering (van de 5):
Door Ranah Baptist
Zwart, wit, man, vrouw; iedereen plast in dezelfde kleur. Hidden Figures laat echter sterk zien dat gelijkheid in de zestiger jaren niet vanzelfsprekend is. Elke dag is Katherine Johnson op haar werk bij NASA veertig minuten kwijt om naar een colored restroom te kunnen. Tijd die zij beter kon besteden aan het oplossen van wiskundige formules.
Reach for the stars en the sky is the limit, deze clichés zijn zeker van toepassing op Katherine (Taraji P. Henson), Dorothy (Octavia Spencer) en Mary (Janelle Monáe), de drie Afro-Amerikaanse vrouwen die in deze film centraal staan. De film verbeeldt op inspirerende wijze hoe zij als eerste vrouwelijke zwarte wiskundigen bij NASA de weg vrijmaakten voor andere zwarte vrouwen op cruciale posities. Het vergt veel moed en doorzettingsvermogen om de eerste te zijn en, ja, ook een witte man die de gesegregeerde cirkel bij de Space Task Group doorbreekt. Dit laatste is een mooi voorbeeld van hoe mensen hun geprivilegieerde positie kunnen inzetten om anderen te helpen en positieve verandering teweeg te brengen, maar het bevestigt ook de ongelijke verhoudingen, aangezien zwarte vrouwen de hulp van witte mannen nodig hebben om racisme en seksisme te bestrijden.
Je waant je in de jaren 60 door goed gekozen kleding, kleurrijke interieurs en passende soul- en jazzmuziek uit die tijd – mooi afgewisseld met de hedendaagse muziek van Pharrell Williams. De Sovjet-Unie was de Amerikanen op het gebied van ruimtevaart voorbij gestreefd doordat ze in 1957 succesvol een satelliet wist te lanceren en in 1961 de eerste mens de ruimte in hadden gestuurd. Competitief als de Amerikanen zijn, gaat de inhaalrace van start om de Russen koste wat kost weer in te halen. Volgens de makers van de film had de astronaut John Glenn de aarde waarschijnlijk nooit vanuit het heelal kunnen bekijken zonder de briljante breinen van het vrouwelijke trio in kwestie.
De hechte band tussen de drie vrouwen is hartverwarmend. Die hechtheid wordt in de eerste minuten al duidelijk gemaakt als de drie op weg zijn naar hun werk; zoals echte vriendinnen doen, mopperen ze op elkaar en gaan grappen over en weer. De sterke band lijkt voor een deel voor te komen uit hun gedeelde sociale positie: vrouwen, zwart én ambitieus. Ze leggen zich niet neer bij hun ondergeschikte plaats in het bedrijf maar proberen ieder op hun eigen manier verder te komen. Ondanks hun verschillen steunen ze elkaar door dik en dun; zo helpen haar vriendinnen de weduwe Katherine zich opnieuw open te stellen voor liefde en wordt Mary aangesproken als ze iets té gevat is.
Dat Taraij P. Henson een sterk staaltje acteerwerk levert, blijkt onder andere uit de hartverscheurende scène die in de film tot een doorbraak leidt. Het is knap hoe zij dit met volle overgave doet, zonder dat het te melodramatisch wordt. Behalve dat er zeker een traantje weggepinkt zal worden, wordt er in Hidden Figures gelukkig ook veel gelachen. Mijn persoonlijke favoriete personage, Mary, draagt daar zeker haar steentje aan bij met haar gedurfde temperament en felle opmerkingen. Op deze manier wordt serieuze thematiek toch op een luchtige manier gebracht.
De genderpatronen en raciale segregatie van de jaren ’60 worden op hun kop gezet door de lancering van de carrière van de drie vrouwen. Aan de andere kant komt deze gender- en segregatieproblematiek op deze manier ook scherper naar voren, waardoor je bijna niet anders kan dan nadenken over de positie van zwarte vrouwen in de huidige samenleving. Al met al zorgen deze elementen voor een complete en bioscoopwaardige film met een sterke boodschap. Een krachtige boodschap die je aan het denken zet, confronteert en inspireert.
De film werd in Lux voor- en nabesproken door Francesca Vidotto (onderzoeker Theoretische Fysica), Samaya Nissanke (assistent-professor Sterrenkunde) en Marijke Haverkorn (assistent-professor Sterrenkunde), allen van de Radboud Universiteit. Zij lieten zien dat het tegenwoordig nog steeds niet vanzelfsprekend is om als vrouwelijke wetenschapper in de disciplines Science, Technology, Engineering & Mathematics (STEM) te werken. De cijfers maken pijnlijk duidelijk dat ook wij vandaag de dag in Nederland nog een lange weg te gaan hebben op dit gebied; in het lijstje met het aandeel vrouwelijke onderzoekers aan universiteiten staat Nederland bijvoorbeeld zielig onderaan met 24%. In het gesprek kwam na enige speculatie geen eenduidige verklaring voor deze gegevens. Een tip voor verbetering werd wel aangedragen, namelijk dat meisjes al op jonge leeftijd geconfronteerd dienen te worden met vrouwen in hoge posities, zodat zij als rolmodel kunnen fungeren en de ambities van jonge meisjes aanwakkeren. De sprekers vonden een quotum voor het aantal vrouwen aan de top echter onnodig.
Erg goed dat er op deze wijze aandacht wordt besteed aan deze film en het thema genderdiversiteit in de wetenschap. Baanbrekend was het nagesprek helaas niet, onder meer omdat de gestelde vragen aan de gastsprekers over het algemeen weinig vernieuwend en inspirerend waren. Het was vooral teleurstellend dat een van de sprekers stelde dat het goed is voor een faculteit of afdeling om meer vrouwen aan te stellen omdat vrouwen conflicten beter zouden kunnen oplossen dan mannen, wat van -ongetwijfeld onbedoeld- genderessentialisme getuigt. Dit is problematisch omdat het suggereert dat vrouwen allemaal hetzelfde zijn. Wat Hidden Figures juist laat zien, is dat het om de inhoud van het werk en de persoon moet gaan.
Sinds Internationale Vrouwendag (8 maart) draait Hidden Figures in de bioscopen. Bekijk hier de trailer om alvast in de stemming te komen:
Raffia 