Voor de zomervakantie reisden we met een stuk of 50 studenten uit Nijmegen af naar de `Mars voor Onderwijs’. We ontmoetten studenten uit verschillende steden en met ruim vijfhonderd demonstranten liepen we langs de grachten van Amsterdam. Zelfgemaakte spandoeken en borden sierden de stoet en luid gezang maakte het tot een krachtig geheel. Ook verschillende docenten sloten aan, en zo maakten we ons standpunt duidelijk.
Maar wat was ons standpunt eigenlijk? Voordat ik die vraag beantwoord, wil ik je meenemen in een experiment. Probeer je eens in te beelden hoe we door de straten van Amsterdam liepen. Welke leuzen denk je dat we scandeerden? Welke eisen denk je dat we stelden? Voordat ik het je vertel, wat denk je dat de doelen zijn waarmee activistische studenten zich vandaag de dag aan elkaar binden?
Er is een goede kans dat je dacht aan een financiële drijfveer: studenten komen in protest tegen bezuinigingen. Die gedachte is ook zeker niet vreemd. Verschillende media gaven na afloop namelijk een financiële duiding van de demonstratie. Universiteitsblad Folia, maar ook het Parool, noemden bezuinigingen op het Hoger Onderwijs als grootste pijnpunt voor de studentenbeweging.
In werkelijkheid ligt de focus van studenten niet uitsluitend op financiën. Meer diversiteit en democratisering zijn belangrijke doelen waarvoor studenten de laatste jaren in actie komen. Op de Nederlandse universiteiten is er volgens verschillende actiegroepen een gebrek aan diversiteit. Studenten zijn overwegend wit, Europees en afkomstig uit rijkere gezinnen, terwijl minder dan 20% van de hoogleraren vrouw is. Op invloedrijke posities is die homogeniteit nog duidelijker zichtbaar, zowel op de universiteit als bij studentenorganisaties. Dat is ook de samenhang met democratisering: om iedereen recht op inspraak te geven is er de noodzaak een omgeving te creëren waarin iedereen – ongeacht gender, kleur, afkomst of klasse – mee kan praten en mee kan beslissen. Onze reis naar Amsterdam draaide dus niet per se om geld, maar ook om diversiteit en toegankelijkheid.
Eerdere protesten in Amsterdam leidden tot het oprichten van een commissie diversiteit, die het rapport ‘Diversiteit is een werkwoord’ opstelde. Ook werd er actie gevoerd voor het aanstellen van een diversity officer. Nu stellen de studenten aldaar dat er geen institutionele verantwoordelijkheden zijn belegd voor het opvolgen van de aanbevelingen uit het rapport, en dat ook de diversity officer van de aanbevelingen geen werk lijkt te maken.
Ook in Groningen en Utrecht kwamen studenten recent in het geweer voor inclusiviteit. Een steeds grotere groep internationale studenten wordt uit winstoogmerk naar deze steden getrokken, terwijl de universiteiten weinig moeite doen om deze groep ook echt op te nemen in de academische gemeenschap. Dat werd pijnlijk duidelijk toen honderden internationale studenten in Groningen begin dit jaar geen kamer konden vinden en de RUG ze – letterlijk – in de kou liet staan. Studenten kwamen op voor hun internationale collega’s en wisten een gratis noodvoorziening af te dwingen.
Toegankelijk en emancipatoir onderwijs is vandaag de dag misschien wel het belangrijkste standpunt van verschillende studentenbewegingen in Nederland. Toch beklijft in de media het beeld van studenten die als havenarbeiders staken om voor zichzelf een betere financiële positie af te dwingen. Houdt dat in je achterhoofd wanneer je deze week in de krant of op je mobiel over demonstraties in het onderwijs leest.
Deze week organiseren studenten en docenten in heel Nederland acties onder de noemer WOinActie. Het programma in Nijmegen is te vinden op de facebookpagina van de Nijmeegse actiegroep Changing Perspective.
Stijn van Uffelen studeert Natuurkunde en zat vorig jaar namens AKKUraatd in de studentenraad. Tegenwoordig is hij onderdeel van Changing Perspective, een nieuwe beweging die ageert tegen het verdienmodel en de gesloten cultuur van het universitair onderwijs.
Raffia 