Door Emily Rohof
“We’re queer, we’re here, get used to it”, de slogan van de homobeweging 50 jaar geleden, wordt nu op bijna 20 locaties voortgezet door de eerste versie van het Qtopia Queer Arts Festival door middel van onder andere exposities, performances en film. Het Nijmeegse festival brengt twee diffuse termen bijeen – queer en kunst – met als doel meer awareness en acceptatie te generen over dat wat anders is, zo vertelde Yette Rohde afgelopen zondag in haar kunstatelier.
In de Vrouwenschool vertelde mede-organisator Rohde dat hoewel queer in de jaren 80 sterk gelinkt was aan de homobeweging, het nu staat voor diversiteit wat betreft identiteit en seksualiteit in het algemeen slaat. “Het lastige is dat ‘queer art’ niet duidelijk te vangen is; het is het afwijkende”, vertelde ze, waarna ze wees naar het door haar gemaakte schilderij waarop Mariken van Nimwegen – geclaimd feministe – etend van de appel van de kennis van goed en kwaad, is afgebeeld.
Hokjes vs queer?
Dat queer niet duidelijk te definiëren is, bleek ook tijdens de performance van Pluck en Mir Marinus, waarin zij de hele middag met zowel elkaar als het publiek in gesprek waren om de term te vangen. Vragen als “How queer can you be?” en “Do we have a choice to be queer?” werden opgeworpen, terwijl geleidelijk aan losse wortels van een boom – “the queer plant without roots” – verbonden werden aan lange touwen.
“Queer is vrijheid en zogenaamde hokjes worden ons aangepraat”, deelde een vrouw in het publiek haar standpunt mee, waarop een andere toeschouwer reageerde dat sommigen ook hokjes nodig hebben om zichzelf te vinden. “Het zijn hopeloze pogingen de werkelijkheid te vangen,” constateerde de kunstenaar.
Om wat orde in de chaos omtrent het concept te scheppen, heeft Qtopia een Manifest opgericht waarin iedereen zijn/haar persoonlijke opvatting of verhaal over de term kwijt kan. Het project zal zich jarenlang ontwikkelen en tracht een alomvattend beeld van queer-zijn te schetsen.
Doorbreken taboes
Een eerste doel van Qtopia, aldus medeorganisator Ingrid Oostendorp, is taboeonderwerpen naar de openheid brengen en – zoals Rohde aankaartte – de publieke opinie van tolerantie naar acceptatie te verschuiven. Omdat de focus van de eerste editie BDSM (Bondage, Discipline, Dominance, Submission) is, vond er onder andere een BDSM-debat plaats. “Zowel nieuwelingen als bekenden participeerden en er werd bijvoorbeeld gediscussieerd over het maken van codes om elkaars veiligheid te waarborgen en de verschillen tussen queer, homo en straight BDSM,” zo beschreef Rohde de debatavond.
Oostendorp, mede-eigenaar van een kunstmagazijn, vertelde enthousiast dat door tentoonstellingen in de wijk Brakkenstein mensen uit deze buurt ineens in aanraking kwamen en geïnteresseerd raakten in BDSM. Dit droeg bij aan het tweede doel van Qtopia: mensen een open-minded houding wat betreft (gender) identiteit en seksualiteit laten aannemen.
In de toekomst zullen meerdere edities van Qtopia Queer Arts Festival volgen om zo met een jaarlijks hernieuwde focus een onderwerp uit de taboesfeer te halen. Het festival is nog tot zondag 14 oktober op verscheidene locaties te bezoeken. Zie ook https://www.qtopiaqueerartsfestival.nl/
Raffia 