Door Wicky
De seksuele voorlichting in Nederland is grondig, begint vroeg, en is heel goed geregeld. Er wordt verteld over seksuele aantrekkingskracht, speciale gevoelens voor een ander, en over “als twee mensen heel erg van elkaar houden”. Op de meeste scholen zegt men dat het niet uitmaakt van welk gender de mensen zijn die van elkaar houden. Toch is er een onderdeel van de seksuele voorlichting dat onderbelicht blijft, veelal incompleet wordt uitgelegd, of nog vaker wordt vergeten: Het aseksuele en aromantische spectrum, en de niet-romantische en niet-seksuele liefde.
Telkens als ik mensen vertel dat ik aseksueel ben, dan krijg ik dezelfde vragen en opmerkingen te horen. Veel van die opmerkingen berusten op aannames over aseksualiteit die niet altijd compleet of correct zijn, zoals de aanname dat alle aseksuelen een aversie van seks hebben. Een deel van de opmerkingen zijn volgens mij ook compleet irrelevant en onbeschoft, zoals de vraag of ik bereid zou zijn om “het” te doen met een partner als die niet aseksueel is. Dit zijn vragen die misschien relevant lijken, maar het helemaal niet zijn. De liefde is namelijk zo veel meer dan seks of romantiek, en verliefdheid bestaat ook zonder seksuele aantrekkingskracht. Om een completer beeld te krijgen van de liefde in haar breedste vorm, zou een beter begrip van het aseksuele en aromantische spectrum en de ‘acecultuur’ heel erg kunnen helpen. Het is misschien “de obscure plus” uit LHBTI+, maar het is ook een grote groep mensen die elkaar hebben gevonden in online communities met een eigen cultuur, humor, en woordenschat. Nu we aan het begin van Asexual Awareness Week staan wil ik jullie hier graag een inleiding in geven, zodat jullie geen onnodige vragen aan jullie aseksuele of aromantische vrienden meer hoeven te stellen. Ik wil het vooral ook bespreekbaar maken dat liefde uit meer bestaat dan een romantische en seksuele relatie, en dat we als samenleving anders moeten gaan kijken naar de hierarchie tussen vriendschap, romantische relaties, en seksuele relaties. We moeten ook anders gaan kijken naar de betekenis van aantrekkingskracht als graadmeter voor liefde. Voor mij als aseksueel is die aantrekkingskracht op seksueel gebied afwezig, maar dat betekent niet dat ik niet met heel mijn hart voor een levenspartner kan kiezen. Geen van de bovengenoemde onderwerpen krijg ik besproken met mijn vrienden als ik zeg dat ik aseksueel ben, omdat ik eerst moet uitleggen wat aseksualiteit is en wat het verschil is tussen seksuele en romantische aantrekkingskracht. Aan begrippen zoals “alloseksueel” of “QPR” kom ik vaak niet eens toe. Vandaar dat ik heb aangeboden voor Raffia te gaan schrijven. In dit artikel geef ik een eerste inleiding in wat het aseksuele spectrum is en wat veelvoorkomende begrippen in de online-community zijn. Later volgen nog twee artikelen over de dagelijkse problemen en vormen van uitsluiting waar mensen in het aseksuele en aromantische spectrum tegenaan lopen, en over of we als samenleving misschien anders tegen relaties en liefde aan zouden moeten kijken.
Allo’s Laten we beginnen bij het begin van dit opiniestuk: Wat zijn allo’s? Vanuit de aseksuele en aromantische mensen ontstond er een behoefte aan een woord om mensen mee aan te duiden die niet in het aseksuele spectrum zitten en om mensen mee aan te duiden die niet in het aromantische spectrum zitten. Veel mensen hebben de neiging om dit “normaal” te noemen, maar met deze benaming sluit je grote groepen mensen uit en kun je ook veel mensen kwetsen. Daarbij, wanneer ben je “normaal-seksueel”? Er zijn meerdere woorden in omloop geweest, maar op dit moment is alloseksueel voor iemand die niet in het aseksuele spectrum zit het meest gebruikelijk. Voor mensen die niet in het aromantische spectrum zitten wordt het woord alloromantisch gebruikt en “allo” is kort voor alloseksueel en/of alloromantisch.
Seksuele aantrekkingskracht, romantische aantrekkingskracht zijn verschillend Zoals jullie al hebben gezien heb ik het steeds over romantische en/of seksuele aantrekkingskracht. Deze twee zijn namelijk niet hetzelfde. Voor de meeste allo’s komt bij verliefdheid zowel romantische als ook seksuele aantrekkingskracht kijken. Als hier dan ook een sterke vriendschappelijke klik bij aanwezig is, dan wordt dit vaak gezien als een goede basis voor een romantische/seksuele relatie. Bij aseksuelen is de seksuele aantrekkingskracht afwezig, maar er blijft wel nog de romantische aantrekkingskracht over die je voor iemand kunt ervaren. Je betrapt jezelf erop dat je vaak aan die ander denkt en je wordt nerveus als je met diegene spreekt. Er is alleen totaal geen aandrang of noodzaak om ook seks met diegene te hebben en je ervaart geen gevoelens van seksuele opwinding als je bij diegene bent. Dit betekent niet dat aseksuelen niet in staat zijn om seks te hebben of dat ze hier per-se een aversie van hebben. Er zijn aseksuelen die echt niet van seks houden en die het zelfs een afstotelijk idee vinden, maar er zijn ook aseksuelen die neutraal over seks zijn of die de handeling an sich best een leuke activiteit vinden. Seks kan een manier zijn om op een fysieke manier je liefde voor iemand te tonen, of gewoon een spel zoals je ook een bordspel speelt. Stel je voor dat je met je levenspartner ’s avonds op de bank zit en diegene zegt “Wat wil je doen? Vrijen? Of schaak spelen?”Dit lijkt misschien een rare keuze, maar voor een deel van de aseksuelen is seks gewoon een activiteit die twee mensen samen kunnen ondernemen. Sommige aseksuelen vinden seks ook leuk, maar ze zien nooit iemand op straat en denken “oh! Daar wil ik een hapje uit nemen!”. Het is een beetje zoals iemand, die van schaken houdt, ook nooit iemand op straat ziet en denkt “Oh! Daar wil ik schaak mee spelen!”. Het spel is leuk maar er is geen aandrang om het met een knap iemand te spelen. Bij aromantische mensen is het precies andersom: Ze ervaren geen romantische aantrekkingskracht, maar soms wel seksuele aantrekkingskracht. Er zijn ook mensen die zowel in het aseksuele als in het aromantische spectrum zitten en/of die zich zowel romantisch als seksueel niet tot andere mensen aangetrokken voelen. Het idee om de verschillende soorten aantrekkingskracht, seksueel en romantisch en platonisch, los van elkaar te zien wordt in de online-communities soms het split attraction model genoemd. Mensen gebruiken dit om hun seksuele en romantische orientatie specifiek te definieren. Denk bijvoorbeeld aan heteroromantisch aseksueel, of aromantisch biseksueel, of homoromantisch aseksueel.
Het aseksuele spectrum is heel breed en divers, het aromantische ook In de vorige alinea’s is al benoemd dat niet alle aseksuelen een aversie van seks hebben. Het aseskuele spectrum is, zoals de naam al zegt, een breed spectrum. Hier zitten mensen bij die ”sex favorable” zijn, en mensen die ”sex averse” zijn. Daarnaast is ook de mate van seksuele aantrekkingskracht verschillend. Er zijn mensen in het grijze gebied tussen aseksueel en alloseksueel: zij ervaren bijvoorbeeld heel zelden seksuele aantrekkingskracht, en zo zelden dat ze zich eerder als aseksueel identificeren dan als alloseksueel. Deze groep mensen wordt in de online community vaak grijs-aseksueel of greysexual genoemd. Daarnaast bestaat ook nog een groep mensen die zich alleen heel af en toe seksueel aangetrokken voelen tot mensen, nadat ze een emotionele band met diegene hebben opgebouwd: die identificeren zich doorgaans als demiseksueel. Demiseksualiteit wordt vaak verward met beleefdheid omdat veel mensen eerst een paar dates afwachten voordat ze met een nieuwe partner naar bed gaan. Het verschil voor demiseksuelen is echter dat voor alloseksuelen de reden om te beginnen met daten vaak ook een seksuele aantrekkingskracht is, en bij demiseksuelen is deze afwezig zo lang ze de persoon nog niet goed kennen. Naast demiseksueel, grijs-aseksueel, en aseksueel zijn er nog heel veel andere geaardheden binnen het aseksuele spectrum, deze zijn te vinden in deze woordenlijst. Mensen in het aseksuele spectrum worden in de online community vaak ace (meervoud aces) genoemd. Wat al deze geaardheden met elkaar gemeen hebben is dat ze minder en andere seksuele aantrekkingskracht voelen dan alloseksuelen en daardoor ook weinig aansluiting vinden bij veel gesprekken over dating en seks die alloseksuelen voeren. Van vrijwel alle geaardheden in het aseksuele spectrum bestaat ook een romantische variant, mensen in het aromantische spectrum worden ook wel aro (meervoud aro’s) genoemd. Vaak komt het voor dat mensen een romantische oriëntatie uit het arospectrum hebben, naast hun romantische of seksuele oriëntatie die is gericht op een bepaald gender. Iemand kan bijvoorbeeld demiromantisch grijs-aseksueel zijn, en dan komt hier nog een aanduiding voor een voorkeur voor een bepaald gender bij als: grijs-panromantisch demi-homoseksueel. Niet alle mensen in het aseksuele en aromantischee spectrum zullen hun orientatie zo gedetailleerd duiden als ze over hun geaardheid vertellen.
Aseksualiteit is geen keuze, preutsheid, of conservatisme Net als alle andere geaardheden is ook aseksualiteit en de andere orientaties in het asesksuele spectrum geen keuze. Veel mensen in het aseksuele spectrum krijgen opmerkingen over hun ”brave gedrag”, terwijl dit gedrag niet gepland is. Als je niemand seksueel aantrekkelijk vindt, dan hoef je je ook niet in te houden om geen seks met andere mensen te hebben. Waar het voor alloseksuelen misschien een opgave is om niet met hun nieuwe vlam het bed in te duiken, is het voor aseksuelen geen opgave. Denk maar eens terug aan het voorbeeld van het schaakspel: moet je je weleens inhouden om niet een schaakbord voor de neus van je crush neer te zetten? Nee, he? Helaas lopen veel aseksuelen tegen negatief commentaar aan over zogenaamde “morele superieuriteit”, schijnheiligheid, en conservatisme. Met name aseksuelen die nog niet voor hun geaardheid zijn uitgekomen, of zelfs nog niet ontdekt hebben dat ze aseksueel zijn, krijgen met dergelijke verwijten te maken. Als mensen geen gebruik maken van hun seksuele vrijheid door seks te hebben, dan worden ze vaak automatisch in de hoek van de conservatieven geplaatst. Bij de streng gelovigen die wachten tot het huwelijk, en bij de brave burgers die ”wachten op de ware”. Het is heel moeilijk om als aseksueel aan mensen uit te leggen dat je hen oprecht alle bedpartners van de wereld gunt en dat je jezelf niet beter dan anderen voelt, maar dat je er zelf gewoon geen behoefte aan hebt om seks met anderen te hebben. Veel alloseksuelen schieten ook in de verdediging zodra je probeert uit te leggen hoe je je aseksualiteit en verliefdheid ervaart. Deze onnodige discussies bemoeilijken het gesprek over aantrekkingskracht, seksualiteit, en relaties, terwijl het juist belangrijk is om hier openlijk over te kunnen praten. Vandaar dat ik nogmaals voor eens en altijd duidelijk wil maken dat een geaardheid geen keuze is en aseksualiteit en aromanticiteit zijn dus ook geen keuzes. Het is ook geen waardeoordeel naar anderen toe als iemand voor zichzelf geen behoefte heeft aan daten of seksueel contact.
Liefde is meer dan seksuele aantrekkingskracht en/of verliefdheid Het werd al benoemd dat het belangrijk is dat we als mensen in gesprek blijven over seksualiteit en relaties. Als we het over seks hebben, dan hebben we het al heel gauw over “als twee mensen heel erg van elkaar houden…” en Valentijnskaarten sturen we naar mensen waar we verliefd op zijn, en veel pride-events worden gepromoot met ”love is love” of met ”het maakt niet uit van wie je houdt”. Toch is liefde meer dan de liefde die mensen bij verliefdheid voelen, en hoeft liefde ook niet altijd met seksuele aantrekkingskracht samen te gaan. Denk aan de liefde van een moeder naar een kind, of van een juf naar haar leerlingen, of tussen twee beste vrienden. Er zijn heel veel soorten liefde en ze zijn allemaal sterk en waardevol. Alleen, in onze samenleving wordt de liefde tussen twee verliefde mensen die elkaar seksueel aantrekkelijk vinden, veel hoger geacht dan alle andere liefdes. De woorden ”ik houd van jou” zijn doorgaans alleen voor een partner gereserveerd. Veel activiteiten als horrorfilms kijken en hand in hand lopen worden ook beschouwd als alleen voor stelletjes. Veel aseksuele en aromantische mensen bouwen ook relaties (met of zonder seks) op, en vaak zijn die relaties met allo‘s. Deze relaties onderscheiden zich van vriendschappen door activiteiten als samen uit eten gaan, samen op de bank in slaap vallen, en lange wandeltochten maken. De liefde tussen deze mensen is heus echt, ook al is de aantrekkingskracht tussen de partners anders dan tussen twee alloseksuelen. Een relatie gaat immers niet alleen om de seks. Soms worden de relaties tussen aseksuele of aromantische mensen omschreven als QPR, een queer platonic relationship, of ook wel eens als zuchinnis (courgettes). Dit zijn termen om mee aan te geven dat de mensen meer zijn dan vrienden, maar dat de relatie toch anders is dan binnen een stel van allo’s.
En nu? Naast de bovengenoemde termen zijn er nog veel meer woorden, internetmemes, online grappen, en veelvoorkomende verhalen uit de ace-community. De bovengenoemde stukjes uitleg leken me het meest belangrijk om een inzicht te geven in wat aseksualiteit is, en wat het niet is. In mijn volgende twee artikelen zal ik dieper ingaan op de ”problemen” waar mensen uit het aseksuele spectrum tegenaan lopen. Ik meen dat het leven voor iedereen, dus ook voor allo’s, beter wordt als we deze problemen aanpakken. In onze amatonormatieve en allonormatieve samenleving lopen namelijk niet alleen de aseksuelen tegen muren aan, maar ook de singles, de accidental virgins, en de weduwes hebben het niet makkelijk. Er ontstaan problemen en verdriet bij veel mensen doordat men in onze samenleving steeds de romantische en seksuele liefde boven alles verheft. Deze problemen wil ik graag bespreekbaar maken in mijn volgende artikel tijdens deze Asexual Awareness Week. Wordt vervolgd…
Lijst met Engelstalige websites over aseksualiteit, ingedeeld naar thema’s en onderwerpen.
Wicky schrijft columns voor het online-magazine queerzine.nl, ze studeerde Duits aan de Radboud Universiteit en zang aan het conservatorium.
Photo by Markus Spiske on Unsplash
Raffia 
2 Comments