Door Wicky
In mijn vorige twee opiniestukken heb ik geprobeerd een inleiding te geven in het aseksuele spectrum en de problemen te benoemen waar mensen in het aseksuele spectrum tegenaan lopen. Veel problemen zijn terug te voeren op de manier waarop we in onze samenleving seksuele aantrekkingskracht, romantische relaties met seks, en verliefdheid op een voetstuk plaatsen. We leggen heel veel nadruk op seks en seksuele aantrekkingskracht als onderdeel van een gezonde relatie, en we leggen veel nadruk op relaties als levensdoel. Maar hierdoor verwaarlozen we vaak de andere liefdes die er om ons heen zijn. En er is overal heel veel liefde op de wereld. Daarom wil ik mijn serie opiniestukken graag afsluiten met een pleidooi voor de liefde en voor een herwaardering van alle liefdes die de mens kan voelen.
De liefde is breed Liefde bestaat in heel veel verschillende vormen, soorten en maten. Toch hebben mensen het bijna alleen over de liefde als ze het over romantische of seksuele relaties hebben. Dit is eigenlijk zonde. De liefde verdient een grotere lof dan de felicitaties bij een huwelijk! Begrijp me niet verkeerd! Romantische relaties en huwelijken zijn prachtig en heel leuk voor de mensen die in deze relaties zitten, maar er zijn veel meer liefdebanden waar mensen gelukkig van worden. Denk bijvoorbeeld aan de liefde voor een huisdier. Huisdieren zitten bij ons op schoot, wachten op ons bij de voordeur, kijken ons liefdevol aan, maken geluid, en we missen ze als ze er niet zijn. Het moeten afstaan van een huisdier, of het overlijden ervan, doet ons heel veel verdriet. We houden zielsveel van onze huisdieren en we beschouwen ze vaak als deel van ons gezin. Toch is deze liefde totaal niet romantisch of seksueel. Dat maakt deze liefde echter niet minder echt. Er zijn meer liefdes die niet romantisch of seksueel zijn. Zo is er de liefde die familieleden voor elkaar voelen, en de liefde die vrienden voor elkaar voelen, er is liefde voor je werk, voor je collega’s, voor de natuur, voor lekker eten etc. etc. Dit zijn allemaal belangrijke personen en dingen in een mensenleven, waar mensen heel erg van kunnen houden. Allo’s, aro’s en aces verschillen op dit punt niet veel van elkaar. We hebben allemaal heel veel liefde voor mens, dier, en voor leuke dingen. Natuurlijk hebben mensen met een relatie ook heel veel liefde voor een partner, en ook hier is niets mis mee.
De liefde voor een romantische en/of seksuele partner In mijn vorige stukken heb ik het al gehad over romantische en seksuele aantrekkingskracht en over dat aseksuelen soms wel romantische relaties aangaan. Ook heb ik het er al over gehad dat de liefde tussen twee partners niet per-se een seksuele component zou hoeven hebben. Helaas vinden veel mensen die seksuele component wel veel belangrijker dan alle andere onderdelen van die relatie. Seks wordt namelijk als heel belangrijk gezien. Voor mij als aseksueel is het vreemd dat hier zo veel waarde aan wordt gehecht en ik wil hier graag dieper op ingaan. Door wat meer uit te weiden over de liefde binnen een romantische relatie, kan ik later in dit artikel beter de verschillen en overeenkomsten met platonische liefde uitleggen. Stel je voor: Twee mensen zijn 30 jaar getrouwd en al vanaf het begin van hun relatie maken ze elke zaterdag een fietstochtje van Nijmegen naar Elst. Onderweg kijken ze naar de paarden in de wei en in Elst drinken ze een kopje koffie met een stukje taart. Op een dag zegt van een van deze twee mensen tegen de partner: “Ik vind fietsen best wel prima, maar van mij hoeft het niet zo. Voor mij zou het even leuk zijn als wij gewoon met de trein naar Elst gaan voor koffie met taart en het fietstochtje overslaan.” De partner geeft aan wel graag samen een bewegingsactiviteit te ondernemen. Ze spreken af om eens per twee weken te gaan zwemmen en eens per week in Nijmegen koffie te gaan drinken. Beide mensen zijn tevreden en gelukkig met deze oplossing. Ze hebben een sportieve activiteit en hun wekelijkse koffie met taart gaat gewoon door. De meeste mensen zullen niets bijzonders denken over bovenstaand verhaal. Maar stel je nou voor dat iemand dit verhaal hoort en zegt: “Dat is toch niet gezond? Hebben die mensen al aan relatietherapie gedacht? En die partner die niet meer wilde fietsen, heeft die een arts bezocht?” Waarschijnlijk zou je heel erg verbaasd zijn als iemand bovenstaande opmerkingen over het echtpaar maakt. Het echtpaar heeft immers meerdere activiteiten die ze samen ondernemen, ze bespreken met elkaar wat ze wel en niet leuk vinden om te doen en op basis daarvan plannen ze hun activiteiten in en passen ze zich aan elkaar aan. Het klinkt alsof het hartstikke goed gaat tussen deze mensen.
Mijn volgende vraag is nu: Als het echtpaar uit het voorbeeld wel gewoon zou blijven fietsen en koffie drinken in Elst. Ze vinden dit allebei fantastisch en ze doen dit al 30 jaar en ze vinden dit nog steeds superleuk. Maar een van de twee partners zegt op een dag dat de seks niet meer zo nodig hoeft binnen hun relatie. In plaats daarvan gaan ze voortaan eens per week een kruiswoordpuzzel oplossen en een keer per week een serie bingewatchen op Netflix. Zou je het nu nog steeds vreemd vinden als iemand relatietherapie suggereert? Of als er wordt gezegd dat ze een arts moeten bezoeken? Voor mij zijn deze opmerkingen ook onzinnig als het over seks gaat. Seks is ook maar een activiteit. Deze twee mensen zijn gelukkig met hun fietstochtjes, hun koffie met taart, hun kruiswoordpuzzels en hun series op Netflix. Heel eerlijk: ik ben jaloers op deze mensen! Ze hebben een maatje voor het leven, waarmee ze leuke dingen doen en samen gelukkig zijn. Is dat niet het mooiste dat er is?
De liefde is ook voor vrienden In het vorige voorbeeld gaat het over romantische partners die maatjes voor het leven zijn, maar zo’n maatje kan natuurlijk ook een vriend/in zijn. Voor veel mensen is hun partner ook meteen hun zielsverwant, beste vriend/in, en belangrijkste familielid. Dit is heel mooi zo lang de relatie voortduurt, maar het heeft ook een keerzijde: Gaat de verkering uit, dan vallen sociale activiteiten en morele steun ook weg. Terwijl veel activiteiten ook prima met een goede vriend/in ondernomen kunnen worden. Dit raakt aces, aro’s en allo’s allemaal. Hoe de verwachtingen van een romantische partner tot eenzaamheid kunnen leiden, heb ik in mijn vorige opiniestuk al kort aangestipt. Hier licht ik dit punt nog extra toe. Er zijn veel leuke kleine dingen die mensen met zijn tweeën kunnen doen en die niets met seks of romantiek te maken hebben. Toch worden veel niet-romantische activiteiten toch als romantisch beschouwd. Als ik mij extra mooi aankleed omdat ik met een vriend een kopje koffie ga drinken, dan denken mensen vaak meteen dat ik een date heb. Als ik een tafel voor twee in een restaurant reserveer, denkt het personeel vaak dat het voor een koppel is. Hetzelfde geldt voor het boeken van een hotelkamer voor twee personen of voor concertbezoeken. Het lijkt soms net alsof twee vrienden nooit samen iets leuks mogen doen, of mensen denken dat ze verkering hebben. Vrienden gaan wel vaak uit in groepen, maar de gesprekken die je in een groep hebt zijn echt anders dan de gesprekken die je met zijn tweeën voert. Met twee personen kun je je aandacht echt gericht aan de ander geven en belangrijke dingen uitgebreid bespreken. In een vriendengroep moet je je aandacht voortdurend verdelen. Sommige dingen wil je ook liever niet met een groep bespreken omdat ze te persoonlijk zijn. Meestal voeren mensen deze persoonlijke gesprekken met een partner. Soms hebben mensen nog een beste vriend/in waarmee ze persoonlijke gesprekken voeren of veel afspreken. Het komt helaas vaak voor dat deze vriendschap op een lager pitje wordt gezet zodra een van beide vrienden een relatie heeft. De romantische relatie komt op de eerste plaats en er blijft dan minder tijd over voor vriendschap. Soms wordt de vriendschap ook als bedreigend gezien voor de relatie. Veel soorten uitjes die twee mensen samen ondernemen worden immers als dating gezien. Als de partner dan opeens uit eten gaat met iemand anders, kan dat als vreemdgaan worden opgevat. Een vriendschap kan zo verwateren als een van de vrienden een relatie krijgt. Behalve het verwateren van vriendschappen is er nog een nadeel aan de manier waarop de romantische liefde zo sterk boven de platonische wordt geplaatst: Als de partner wegvalt, valt ook de mogelijkheid om met iemand te praten weg. Zoals ik al eerder zei is voor veel mensen hun partner ook hun beste vriend/in en maatje. Dit is degene waarmee ze persoonlijke gesprekken voeren, waarbij ze morele steun vinden, en waarmee ze afspraken voor uitjes maken. Als deze persoon een punt achter de relatie zet, en je hebt je vriendschappen laten verwateren, dan blijf je alleen achter. Maar echt alléén! Opeens moet je veel energie steken in het aanhalen van oude contacten en het opbouwen van een sociaal netwerk. Tegelijkertijd is er het verdriet van de relatiebreuk, en de verwerking hiervan kost ook energie. De pijn wordt dus extra groot bij een relatiebreuk als je partner ook de rol van goede vriend/in moet vervullen. Op deze manier kunnen mensen er extra verdrietig van worden dat romantische relaties zoveel belangrijker worden geacht dan vriendschappen. Vrienden verliezen elkaar uit het oog, hetgeen altijd verdrietig is, en bij een relatiebreuk is de pijn soms extra groot.Ik wil met dit stuk niet oproepen om nu je romantische relaties te laten verslonsen. Ik wil vragen om ook eens na te denken over de liefde voor onze vrienden en kennissen. Naar mijn mening wordt het tijd dat we gaan erkennen dat we, naast onze partner, ook zielsveel van onze vrienden mogen houden.
Ook niet romantische liefde mag gegeven en aangenomen worden Er is niets mis mee om van meerdere mensen tegelijk te houden. Het voelen van liefde voor meerdere mensen zegt niets over de liefde die je voor je partner voelt. Alle intermenselijke relaties vragen om een bepaalde inzet, liefde, en devotie, dus ook vriendschap! Verder kan het veel rust geven om te erkennen dat je van je vrienden houdt. Je hoeft dan niet meer “op zoek naar iets om van te houden”. Ik heb als tiener (toen ik nog niet over mijn aseksualiteit wist) vaak gehoopt dat ik een partner zou vinden, gewoon zodat ik iemand had om mijn best voor te doen. Iemand waarvoor ik me extra mooi aan zou kleden, waar ik een extra mooie brief aan kon schrijven, of voor wie ik een liefdeslied kon instuderen. Die dingen voor jezelf doen is nogal karig. Op een gegeven moment heb je al je zelfbedachte complimentjes wel gehoord. De norm is dat je je mooi maakt voor een partner en liefdesbrieven schrijft aan een partner en serenades brengt aan een partner. Zo leren we het in de Disneyfilms en romcoms, zo staat het in de meisjestijdschriften, en dit horen we ook zo van onze vriendinnen. Toch heb ik gemerkt dat ook mijn vrienden wel eens post waarderen (misschien niet met hartjes, maar bloemen vindt iedereen leuk). Er zijn vrienden waarvan ik weet dat ze het leuk vinden om naar mijn lange haar te kijken. Als ik met deze vrienden afspreek draag ik dus mijn haren los. Mijn zang bleek ook door meerdere mensen gewaardeerd te worden, waardoor ik uiteindelijk de keuze maakte om zang aan het conservatorium te gaan studeren.
Liefde is een cadeautje Er zijn dus heel veel blijken van liefde en waardering die ik verdeel over verschillende mensen. Eigenlijk kan ik me niet eens voorstellen hoe het moet zijn om al deze dingen alleen maar voor één iemand te doen. Het is zo mooi om iets extra’s te kunnen geven aan de mensen waar je van houdt. Dit extraatje kan bestaan uit extra aandacht, uit iets organiseren, of uit het geven van een klein cadeautje. Mensen vinden het bijna altijd leuk als je extra moeite voor ze doet. Het geeft ook een goed gevoel om te zien dat mensen blij of verrast zijn. Het geven van liefde en aandacht is een cadeau voor anderen, maar ook voor jezelf. Het wordt er, naar mijn mening, allemaal gezelliger op als we meer liefde geven en aannemen. Verschil Misschien vraag je je nu af wat het verschil is tussen vriendschap en een romantische relatie. Volgens mij is dit verschil voor iedereen anders. Voor sommige mensen zal de relatie eruit bestaan dat je elke week naar Elst fietst om daar koffie te drinken. Voor anderen zal de relatie zich onderscheiden van vriendschap door seks. Weer andere mensen spreken misschien gewoon af dat ze vanaf nu verkering hebben en gedragen zich verder hetzelfde als toen ze bevriend waren. Dit is voor ieder stel om zelf te bepalen en in te vullen. Als jij een romantische relatie met iemand aangaat dan is dat jullie feestje en kiezen jullie de slingers uit!
Vier de liefde! Maar dit betoog gaat er vooral over dat we de pride-vlag uit moeten hangen voor alle liefdes. Niet alleen voor de seksuele of romantische liefde! Alle liefdes zijn mooi en waardevol en alle liefdes verdienen een plaats in ons leven. Daarom wil ik iedereen oproepen om de liefde te vieren! Vraag een keer een goede vriend/in mee voor een diner bij kaarslicht! Koop een cadeautje voor een klasgenoot! Bak een taart voor je buurvrouw! En als de covidcrisis voorbij is, geef dan ook je aseksuele en/of aromantische vriend/in een extra knuffel!
Wicky schrijft columns voor het online-magazine queerzine.nl, ze studeerde Duits aan de Radboud Universiteit en zang aan het conservatorium.
Photo 1 by Sharon McCutcheon on Unsplash
Photo 2 by Sharon McCutcheon on Unsplash
Raffia 